CIRs Scuol 2025 - Episoda #5: Ün svilup remarchabel

Quant svelt cha tscherta glieud sa imprender! D’eira «Chau, co vaja?» avant ün pêr dis üna da las prümas frasas cha mia classa savaiva dir (ed eir incleger) per rumantsch, sana intant cha vaja es üna fuorma enclitica dal verb ir e cha’l -j- as mett’aint per separar la desinenza dal tschep. Dimena da nolla sün tschient a reguard las cugnuschentschas grammaticalas. E quai cun ün svilup remarchabel.

Il prüm di d’eira amo tuot nouv ed il böt d’eira in prüma lingia da’s preschantar per rumantsch e da gnir a savair ün pêr frasas simplas chi’s po dovrar per ün prüm contact. La conjugaziun dals verbs regulars es però eir fingià stat sül program.
​
Il seguond di d’eira l’acquist dal s-chazi da pleds il tema central. Ün pêr verbs irregulars, ma uschigliö ingüna grammatica. Tuottas e tuots chi’d han tut sü schlantsch.

Her marcurdi lura l’introducziun da la fuorma enclitica cun l’ün o tschel exercizi. L’ajer in stanza d’eira stitta, ils cheus d’eiran chi fümaivan e minchatant as vaiva perfin dudi ün suspür. «Eu nu rivarà mai da gnir a bröch cun quista fuorma!» es stat suvent la conclusiun provisorica.

Hoz però darcheu üna classa bainischem motivada chi vaiva inclet la fuorma e l’adöver da l’imperativ sco scha nüglia nu füss amo avant la posa. E lura haja fat clic e dürant la sequenza d’exercizis n’haja plü co üna jà dudi a partecipantas e partecipants dad analisar las structuras grammaticalas d’üna frasa o perfin da spettar dal visavi cha las structuras vegnan dovradas inandret. Hai, id es il s-chazi da pleds chi quinta cun acquistar üna lingua estra – ma la grammatica es e resta il cement chi pissera cha la nouva «chasa linguistica» saja stabila.
​
Eu sun plü co superbi da mia classa – ma id es halt oramai la megldra classa da tuot la chà da scoula, s’inclegia.